انواع گازها و کاربرد آنها در صنعت
گازها یکی از 4 حالت ماده (جامد، مایع، گاز، پلاسما) هستند. چیزی که گاز ها را از دیگر حالت های ماده جدا می کند جنبش و فاصله زیاد بین ذرات آن است. گازها می توانند واحدهای ساختاری مختلفی داشته باشند. برای مثال گازهای خالص ممکن است از یک اتم ساخته شده باشند مثل گاز نئون و همین طور ممکن است واحدهای سازنده آن ها مولکول های عنصری ساخته شده از یک نوع اتم باشند مثل گاز اکسیژن. همچنین گازهای ترکیبی نیز از مولکول هایی حاوی اتم های مختلف ساخته شده اند مثل گاز کربن دی اکسید.گازها انواع و کاربردهای بسیار گسترده ای دارند و در صنایع مختلف از صنعت نفت و پتروشیمی گرفته تا صنایع پزشکی و بیمارستان ها کاربرد های گوناگونی دارند.
طبقه بندی گازهای صنعتی و کاربرد آن در صنعت
گازهای مورد استفاده در صنعت معمولا به چند روش طبقه بندی می گردند که مهمترین و متداول ترین آنها را به اختصار معرفی می گردند. لازم به توضیح است برخی از گازها ممکن است به لحاظ ماهیت فیزیکی و یا شیمیایی خود در در چند طبقه قرارگیرند. بعنوان مثال گاز H2S (هیدروژن سولفاید) علاوه بر اینکه یک گاز آتشگیر است ولی بواسطه خاصیت خورندگی خود در دسته گازهای خورنده نیز قرار می گیرد.
طبقه بندی از لحاظ قابلیت اشتعال:
- گازهای آتشگیر (Flammable gases):در صورت مخلوط شدن با اكسید كننده و وجود منبع جرقه یا احتراق مناسب، این گازها مشتعل می شوند. افزایش دمای مخلوط گاز قابل اشتعال و اكسید كننده نیز می تواند موجب احتراق شود. مثال : استیلن، هیدروژن و پروپان.
- گازهای غیر آتشگیر (Non-flammable gases)
طبقه بندی از لحاظ درجه خلوص:
- گازهای صنعتی با درجه خلوص پائین (با گرید پائین تر از ۴٫۰)
- گازهای با درجه خلوص بالا (High-purity gases) دارای گرید ۵٫۰ الی ۶٫۰
- گازهای فوق خالص (Ultra high-purity gases) دارای گرید بالاتر از ۶٫۰
طبقه بندی از لحاظ ماهیت شیمیایی و یا واکنش پذیری:
- گازهای خنثی یا بی اثر (Inert gases):این گازها به طور معمول با مواد دیگر واكنش نمی دهند،به اشتعال كمك نمی كنند و موجودات زنده توانایی زنده ماندن در این گازها را ندارند. گازهای بی اثر باید به عنوان گاز خفه تلقی شوند، زیرا در صورت نشت جایگزین هوا می شوند. بنابراین اكسیژن جو اطراف كاهش می یابد. مانند گاز آرگوشیلد نیتروژن8.
- گازهای خورنده (Corrosive and aggressive gases):این گازها از لحاظ شیمیایی با مواد دیگر واكنش می دهند و باعث فرسایش می شوند. همچنین ممكن است گازهای سمّی ایجاد نمایند. مثال : كلر و دی اكسید گوگرد.
- گازهای سمی (Toxic gases)این گازها به طور بالقوه توانایی آسیب رساندن یا ایجاد مرگ را دارند ـ حتی در غلظت های پایین. مثال : منو اكسید كربن، كلر و آمونیاك.
- گازهای اکسید کننده (Oxidizing gases):این گازها خود نمی سوزند ولی به عمل سوختن كمك می كنند. با افزایش مقدار و نوع اكسیدكننده ها بسیاری از اشیائی كه به طور طبیعی قابل اشتعال نیستند، می سوزند ؛ به طور مثال هوا با اكسیژن.
طبقه بندی از لحاظ کاربری:
- گازهای صنعتی
- گازهای آزمایشگاهی
- گازهای طبی
کار با هر یک گازهای مذکور نیازمند دانش کافی و همچنین استفاده از تجهیزات مناسب خاص همان گاز می باشد. نکته مهم و اساسی در استفاده از گازها رعایت اصول ایمنی و فنی مهندسی است که بطور جد می بایست در کنترل، توزیع و انتقال گازها مد نظر قرار گیرد. یکی از مهمترین آیتم هایی که می بایست کاربران به آن توجه نمایند انتخاب و استفاده درست از تجهیزات کنترل فشار و جریان گاز یعنی رگولاتورهای گاز می باشد. در این خصوص شرکت مهندسی پترونیک صنعت نماینده کمپانی اسپکترون آلمان (Spectron Gas Control Systems GmbH) آمادگی دارد ضمن انجام مشاوره های قبل از خرید نسبت به تامین این دسته از تجهیزات به مشتریان محترم خود خدمت رسانی نماید. جهت کسب اطلاعات بیشتر به لینک های ذیل مراجعه فرمائید: