گاز هیدروژن سولفید
گاز سولفید هیدروژن یا هیدروژن سولفوره با فرمول مولکولی H2S که به اسید سولفیدریک یا هیدروسولفوریک اسید نیز معروف است ، گازی است بی رنگ ، سمی و قابل اشتعال که در غلظت های پایین دارای بوئی متعفن شبیه به بوی تخم مرغ گندیده و در غلظت های بالا دارای بوئی شیرین است .
گاز سولفید هیدروژن همچنین به گاز فاضلاب ، گاز مرداب و گاز ترش نیز معروف است.
گاز سولفید هیدروژن دارای جرم مولکولی 34.082 gr/mol می باشد.
گاز سولفید هیدروژن به شکل گاز می باشد به همین دلیل حضور آن در هوا پس از آزاد شدن در محیط قطعی است
گاز سولفید هیدروژن بدلیل قدرت حل شوندگی که در آب و روغن دارد ، در آب های سطحی ، زیرزمینی ، محیط های دریائی و خاک های مرطوب وارد شده و به این ترتیب مسافت های طولانی را طی می نماید.
گاز هیدروژن سولفید بخاطر این که از هوا سنگین تر است ، بیشتر در مکان های کم ارتفاع تجمع دارد و به سرعت در هوا پخش می شود لذا در مناطق کم ارتفاع نظیر چاه های فاضلاب ، تونل ها ، گودال ها و راه آب ها جمع می شود.
گاز هیدروژن سولفید به کمک پر اکسید هیدروژن اکسید می گردد ، به همین دلیل در فاضلاب ها با افزودن مواد شیمیایی اکسید کننده ، مقدار این گاز کنترل می شود.
گاز سولفید هیدروژن در محیط گرم و مرطوب توسط باکتری های اتوتروف به سولفوریک اسید اکسید می گردد.
تولید گازهیدروژن سولفید
هیدروژن سولفید گازی است بسیار سمی که از تجزیه مواد آلی بوجود می‌آید. این مواد آلی می‌توانند منشاء حیوانی یا گیاهی داشته باشند.
چشمه های آب گرم ، مخازن گاز طبیعی ، نفت خام و گازهای آتشفشانی از عمده ترین منابع تولید کننده گاز هیدروژن سولفید می باشند.
- روش هــای تـولیـد
- تولید گاز هیدروژن سولفید از واکنش اسید کلریدریک با سولفید آهن ( این یک روش آزمایشگاهی برای تولید سولفید هیدروژن می باشد ).
- تولید گاز هیدروژن سولفید در کوره های زغال سنگ
- تولید گاز هیدروژن سولفید در صنایع تولید کننده گوگرد
- تولید گاز هیدروژن سولفید در نتیجه ی فعالیت باکتری ها در تجزیه ی بقایای انسانی و حیوانی
- تولید گاز هیدروژن سولفید در نتیجه ی فعالیت تجهیزات و دستگاه های تصفیه ی فاضلاب
- تولید گاز هیدروژن سولفید در صنعت نساجی
- تولید گاز هیدروژن سولفید بر اثر فرآوری موارد غذائی
- تولید گاز هیدروژن سولفید در صنایع دباغی
- تولید گاز هیدروژن سولفید در فرآیند تولید قیر و آسفالت
کاربرد ها ی گاز هیدروژن سولفید
- استفاده از گاز هیدروژن سولفید در پزشکی ( مقدار مشخص و تعریف شده ای از این گاز در تنظیم کیفیت زیست انسان ها بسیار موثر می باشد
- استفاده از گاز هیدروژن سولفید در تولید ترکیبات آلی سولفوردار مانند متان تایول ، اتان تایول ، تایوگلاسیولیک اسید و ...
- استفاده از گاز هیدروژن سولفید بعنوان عامل اصلی در جداسازی دوتریم اکسید ( آب سنگین ) از آب معمولی
- استفاده از گاز هیدروژن سولفید بعنوان عامل اصلی در بررسی و تحلیل فلزات و یون های فلزی
- استفاده از گاز هیدروژن سولفید در مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاه ها
ترکیبات گاز هیدروژن سولفید
در صنعت از گاز هیدروژن سولفید هم بصورت خالص و هم به صورت ترکیب با گازهای دیگر استفاده می شود .
یکی از معروفترین و پرکاربردترین ترکیبات گاز هیدروژن سولفید مخلوط گاز هیدروژن سولفید و گاز هوای خشک است که در سیستم های نشت یابی بسیار پرکاربرد می باشد .
میزان گاز هیدروژن سولفید در هوای فشرده هم بصورت درصدی است و هم پی پی امی است.
اطلاعات ایمنی گاز هیدروژن سولفید
گاز هیدروژن سولفید بسیار سمی است و با ایجاد اختلال در عملکرد آنزیم سیتوکروم اکسید مانع جذب اکسیژن می گردد، بسته به غلظت این گاز در محیط و مدت زمان تماس فرد ممکن است باعث سوزش و حساسیت در حلق،بینی،چشم ها ،ریه ها گردد و در شرایط خیلی حاد می تواند به مرگ فرد منجر شود.
گاز هیدروژن سولفید بعنوان یک اکسنده ، موجب تشدید اشتعال شده و قابلیت انفجار دارد و چنانچه در یک رنج تعریف شده ای از غلظت در هوا موجود باشد و در معرض شعله یا عوامل ایجاد کننده جرقه قرار گیرد موجب اشتعال و انفجار می گردد.
لذا در انبارش و نگهداری این سیلندرها می بایست نهایت دقت و توجه را داشت وسیلندرها می بایست از گرما و جرقه به دور باشند و همچنین در حمل و نقل آن ها نهایت دقت و توجه به کار گرفته شود.
قابلیت اشتعال گاز هیدروژن سولفید زمانی خطرناک تر می شود که این گاز در مجاورت آهن و فولاد قرار بگیرد که در این حالت به سرعت با آهن واکنش داده و تولید سولفید آهن می کند که این ماده در حضور اکسیژن به شدت واکنشی انفجاری را ایجاد می کند به همین دلیل این گاز در سیلندر های استینلس استیل شارژ می گردد.